Sommige antidepressiva kunnen leiden tot meer gewichtstoename dan andere, blijkt uit onderzoek

Een groot nieuw onderzoek naar acht verschillende veelvoorkomende antidepressiva werpt licht op de precieze mate van gewichtstoename die bepaalde medicijnen met zich meebrengen in vergelijking met andere medicijnen, en hoeveel gewicht mensen die deze medicijnen gebruiken, kunnen aankomen tijdens het gebruik ervan.

Daarentegen werden de SSRI’s escitalopram (Lexapro, Cipralex) en paroxetine (Paxil) elk geassocieerd met een 10 tot 15 procent hoger risico op aanzienlijke gewichtstoename dan sertraline in de eerste zes maanden van gebruik.

“Er zijn enkele verschillen in gewichtstoename tussen verschillende antidepressiva, zelfs die in dezelfde categorie vallen — zoals SSRI’s,” zegt hoofdauteur van de studie Joshua Petimar, ScD, assistent-professor bevolkingsgeneeskunde aan het Harvard Pilgrim Health Care Institute en Harvard Medical School in Boston. “Onze resultaten kunnen nuttig zijn voor artsen die verschillende opties voor een patiënt overwegen, en wanneer de arts of patiënt zich zorgen maakt over overgewicht.”

Escitalopram en paroxetine gelinkt aan de meeste gewichtstoename na 6 maanden

Ze vergeleken alle medicijnen met sertraline, het meest voorgeschreven antidepressivum in het onderzoek.

“We ontdekten dat escitalopram en paroxetine gemiddeld geassocieerd werden met de grootste gemiddelde gewichtstoename over zes maanden vergeleken met sertraline — ongeveer 1 (extra) pond,” zegt Petimar. “Daarentegen verloren gebruikers van bupropion ongeveer een half pond vergeleken met gebruikers van sertraline.”

Mensen die citalopram, duloxetine of venlafaxine gebruikten, kwamen gemiddeld een kwart tot driekwart pond meer aan dan mensen die sertraline gebruikten, zegt Petimar.

Grotere kans op gewichtstoename bij langdurig gebruik van antidepressiva

Bij het overwegen van gewichtstoename als gevolg van antidepressiva is het belangrijk om te kijken naar hoe medicijnen het gewicht op de lange termijn beïnvloeden, zegt Manish Jha, psychiater bij het O’Donnell Brain Institute van UT Southwestern in Dallas.

“Gewichtstoename met antidepressiva is waarschijnlijker bij langdurig gebruik,” zegt Dr. Jha, die niet betrokken was bij de studie. “Gezien de vaak chronische aard van depressie, zullen de meeste individuen antidepressiva op de lange termijn moeten nemen.”

Deelnemers die bijvoorbeeld sertraline namen, zagen een gemiddelde gewichtstoename van 0,5 pond na zes maanden, maar dat steeg naar 3,2 pond na twee jaar, zegt Petimar. Ter vergelijking: bupropiongebruikers verloren ongeveer 0,25 pond na zes maanden, maar kwamen gemiddeld 1,2 pond aan na twee jaar.

Mensen die escitalopram of paroxetine namen, ervoeren een gemiddelde gewichtstoename van 1,4 pond na zes maanden, zegt Petimar. Na twee jaar kwamen mensen die escitalopram namen gemiddeld 3,6 pond aan, terwijl paroxetinegebruikers ongeveer 3 pond aankwamen.

Er waren geen klinisch significante verschillen in de hoeveelheid gewicht die met deze medicijnen werd gewonnen na twee jaar gebruik, merkt Petimar op. Waarom dat belangrijk is: “Gewichtstoename in een vroeg stadium kan sommige mensen ervan weerhouden om antidepressiva te blijven nemen, zelfs als ze effectief zijn bij het behandelen van hun symptomen, omdat ze deze bijwerking willen vermijden,” zegt Petimar.

Bijvoorbeeld, een patiënt zou kunnen worden afgeraden om paroxetine te nemen in plaats van sertraline vanwege een groter risico op gewichtstoename op korte termijn. Maar hun beslissing zou kunnen veranderen als ze kijken naar gewichtsveranderingen over een periode van twee jaar, toen de hoeveelheid gewichtstoename voor paroxetine en sertraline ongeveer hetzelfde was, zegt Petimar.

Gewichtstoename kan per persoon verschillen

Volgens Jami Woods, universitair docent psychiatrie aan de Universiteit van Californië in Riverside, kan gewichtstoename voor sommige patiënten de doorslaggevende factor zijn bij de beslissing om wel of geen antidepressivum te nemen.

“Het is een risico-batenbeslissing, maar als we het in evenwicht houden, is het behandelen van je mentale en emotionele gezondheid nog steeds belangrijker dan de gewichtstoename die je zou kunnen krijgen door deze medicijnen,” zegt Dr. Woods, die niet betrokken was bij de studie. Bovendien zijn er verschillende manieren om gewichtstoename tegen te gaan, waaronder regelmatige lichaamsbeweging en het vasthouden aan een voedzaam dieet.

Het is ook belangrijk om op te merken dat gewichtstoename als reactie op een medicijn heel individueel is. “Sommige patiënten komen veel aan bij elk soort medicijn en anderen niet”, zegt ze. “Genetica speelt misschien wel de grootste rol. Sommigen die zich beter voelen bij een antidepressivum worden actiever en verliezen gewicht, terwijl anderen dat niet doen.”

Hoewel dit niet in deze studie aan bod komt, wijst Woods erop dat de dosering ook een rol kan spelen: hogere doseringen leiden tot meer gewichtstoename dan lagere.

“Uiteindelijk, als een patiënt ongewenste gewichtstoename ervaart waarvan hij/zij vermoedt dat dit verband houdt met het gebruik van antidepressiva, moet hij/zij hierover met zijn/haar arts praten, zodat deze een oplossing kan vinden om deze bijwerking tegen te gaan”, aldus Petimar.